Cà Mau là vùng đất tận cùng của Tổ quốc tại phía Nam với vẻ đẹp miệt vườn sông nước rất đặc trưng. Tại đây, bạn được len lỏi qua các kênh rạch, sông suối và tận hưởng không khí trong lành của Vườn Quốc gia U Minh Hạ với những vạt rừng tràm bạt ngàn, xanh thẳm. Và ngay tại trung tâm của mảnh đất này, có một ngôi chùa với lối kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa của người Khmer vùng Nam Bộ, đó chính là chùa Monivongsa Bopharam. Ngôi chùa mang vẻ đẹp tựa như một đóa hoa sen cách điệu, dẫn dắt bạn vào thế giới tâm linh vừa thiêng liêng vừa huyền bí.
1. Giới thiệu đôi nét về chùa Monivongsa Bopharam
1.1 Chùa Monivongsa Bopharam nằm ở đâu?
Tọa lạc tại phường 1 trong trung tâm thành phố Cà Mau là ngôi chùa Monivongsa Bopharam – Một ngôi chùa Khmer Nam Bộ cùng lối kiến trúc đặc trưng và cực kỳ độc đáo của Phật giáo Nam Tông. Định danh theo tiếng Pali (Phạn ngữ) và ý nghĩa từ kinh điển Phật giáo, tên gọi Monivongsa Bopharam có thể được hiểu là Liên Hoa Tự (chùa Liên Hoa). Đây là một quần thể công trình kiến trúc hội tụ các yếu tố về văn hóa, tâm linh của dân tộc Khmer sinh sống tại Cà Mau. Chùa Monivongsa Bopharam được xây dựng vào năm 1964 do cố hòa thượng Thạch Kên đứng ra kêu gọi các Phật tử đóng góp với tổng diện tích khoảng chừng 230m2, bao gồm Chánh điện, Sala, khu nhà ở của các sư, am thờ, tháp để cốt,ao sen… Hiện nay, chùa Monivongsa Bopharam là một trong những địa điểm tham quan tại Cà Mau thu hút hàng nghìn lượt khách tìm đến mỗi năm.
Xem thêm: Chùa Bà Thiên Hậu Cà Mau, chốn linh thiêng của cộng đồng người Hoa
Chùa Monivongsa Bopharam – Nơi hội tụ tinh hoa văn hóa và tín ngưỡng của người Khmer
1.2 Nên ghé thăm chùa Monivongsa Bopharam vào thời gian nào?
Theo cẩm nang khám phá Cà Mau, để có thể hành hương, vãn cảnh chùa Monivongsa Bopharam cũng như những địa điểm tham quan khác một cách trọn vẹn nhất thì bạn nên khởi hành trong khoảng thời gian từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Đây là lúc Cà Mau bước vào mùa khô nên khí hậu rất thoáng đãng, dễ chịu và ít mưa, không gây trở ngại cho việc di chuyển cùng các hoạt động thăm thú, khám phá. Bên cạnh đó, thời điểm diễn ra các lễ hội lớn của người Khmer ở Cà Mau cũng là lúc thích hợp để bạn viếng thăm chùa Monivongsa Bopharam để có dịp trải nghiệm thêm nhiều nét văn hóa, tâm linh độc đáo.
Tháng 12 – tháng 4 là thời điểm lý tưởng để tham quan chùa Monivongsa Bopharam. Ảnh: Trần Quang Duy
2. Chùa Monivongsa Bopharam có gì đặc sắc?
2.1 Khám phá kiến trúc đền chùa tuyệt mỹ của Phật giáo Nam Tông
Khuôn viên
Chùa Monivongsa Bopharam sử dụng hai gam màu đỏ và vàng làm chủ đạo tượng trưng cho phước lành và may mắn. Hai gam màu này phối hợp hài hòa với nhau trong tổng thể kiến trúc của chùa mang lại nét đẹp thu hút mọi ánh nhìn. Khắp ngôi chùa, những hình tượng đắp nổi luân phiên xuất hiện và có mặt xuyên suốt ở trong từng mảng kiến trúc. Cổng chính của chùa Monivongsa Bopharam quay về hướng Đông, được trang trí hoa văn tinh xảo và ở bên trên là hình ba ngọn tháp có ý nghĩa tượng trưng cho Tam giới (hay Tam bảo). Một ngôi chùa Khmer Nam Bộ thường sẽ có một cổng chính cùng nhiều cổng phụ để thể hiện tư tưởng luôn rộng cửa chào đón bước chân người đến hành hương, vãn cảnh.
Khi bước vào khuôn viên cách cổng khoảng 100m, bạn sẽ nhìn thấy bức tượng Phật khổng lồ nằm ngang giữa sân chùa vô cùng uy nghi và bề thế. Tư thế nằm của Đức Phật Thích Ca được tái hiện rất tinh tế với tay phải kê bên đầu nhẹ nhàng, khuôn mặt hiền hậu và thanh thoát toát lên vẻ ung dung tự tại. Chủ thể chính được thờ trong chùa Monivongsa Bopharam Đức Phật Thích Ca Mâu Ni với nhiều hình dáng, phong thái khác nhau như tượng Phật đản sinh, tượng Phật tu khổ hạnh, tượng Đức Phật thuyết pháp cho 5 anh em Kiều Trần Như, tượng Phật nhập niết bàn… Trong đó, công trình đặc sắc nhất chính là cụm tượng kể về cuộc đời của Phật Thích Ca từ lúc mới sinh ra đến khi trưởng thành và giác ngộ sinh, lão, bệnh, tử với những hình ảnh người cùng cỗ xe ngựa được tái hiện rất độc đáo, nằm ở vị trí nổi bật ngay bên cạnh Chánh điện.
Ngoài ra, khuôn viên chùa Monivongsa Bopharam còn được bao phủ bởi vô vàn cây xanh cùng ao sen rất đỗi nên thơ. Đặc biệt, gây ấn tượng khó quên trong lòng mọi người là khung cảnh hàng trăm con chim bồ câu bay lượn, đậu trên những mái chùa cong cong làm cho không gian nơi đây càng thêm gần gũi, thanh tịnh. Đứng giữa chùa, bạn sẽ có cảm tưởng như được trút hết mọi muộn phiền của cuộc sống, khiến lòng bỗng thấy an yên đến lạ.
Cổng chính của chùa với hình tượng ba ngọn tháp tượng trưng cho Tam bảo
Tượng Phật nằm khổng lồ vô cùng uy nghi
Cụm tượng kể về cuộc đời của Đức Phật Thích Ca
Chánh điện và các khu vực khác
Chánh điện của chùa Monivongsa Bopharam cao 32m, nằm ở trung tâm khuôn viên và mặt tiền quay về phía Đông, có bậc tam cấp cao 1.5m dẫn lên nền nhà. Xung quanh Chánh điện là hành lang dài cùng hai hàng cột to nâng đỡ mái chùa gồm nhiều tầng xếp chồng lên nhau, hình thành nên một đỉnh nhọn mang ý nghĩa tượng trưng cho ngọn núi Tudi của Phật giáo. Trên những hàng cột được chạm trổ phù điêu tiên nữ và quái vật. Theo triết lý của dân tộc Khmer, hình ảnh đó là những thử thách đối với các Phật tử trên con đường tu thành chánh quả. Bên cạnh đó, mái vòm và cầu thang cũng được điêu khắc các họa tiết hình rắn vì người Khmer quan niệm rằng lòng từ bi hỷ xả của Đức Phật Thích Ca đã thuần hóa loài vật nguy hiểm này.
Vào trong Chánh điện, bạn sẽ thấy một điểm vô cùng đặc biệt chính là các mặt tường đều được vẽ kín những bức bích họa với nội dung chủ yếu về cuộc đời của Phật Thích Ca Mâu Ni từ lúc sinh ra đến khi đắc đạo hay những câu chuyện nhằm răn đe con người đừng nên phạm vào điều ác mà làm trái với đạo đức. Giữa Chánh điện đặt một bàn thờ với bức tượng Phật Thích Ca tuyệt đẹp ngồi ở trung tâm, hai bên là tượng rắn Naga để bảo vệ Đức Phật tọa thiền. Bên dưới bàn thờ là những tượng Phật với nhiều tư thế khác nhau tượng trưng cho các hóa thân trong tiền kiếp của Đức Phật. Khi lễ Phật, bạn phải để lại các đồ dùng cá nhân như mũ, dép, giày, giỏ xách… bên ngoài và đi chân không vào Chánh điện để tỏ lòng tôn kính với Đức Phật.
Các công trình nổi bật khác tại chùa Monivongsa Bopharam là khu Sala và tháp để cốt. Tháp để cốt được xây dựng trong khuôn viên chùa, là nơi thờ cúng rất thiêng liêng. Còn Sala (hay Phước Xá) là nhà hội của các sư sãi và tín đồ Phật giáo Khmer. Bên trong gian Sala có bàn thờ Phật cùng ghế ngồi để Phật tử bàn bạc và chuẩn bị trước khi lên Chánh điện hành lễ. Trên vách và trần của Sala cũng được trang trí rất nhiều hoa văn, bích họa hết sức tinh xảo.
Chánh điện được xây cất cực kỳ bề thế và tráng lệ
Hoa văn chạm trổ công phu mang đậm nét đặc trưng của Phật giáo Nam tông
Tượng Phật Thích Ca được thờ trong Chánh điện
Tháp để cốt – Nơi thờ cúng thiêng liêng của chúng Phật tử
2.2 Văn hóa và lễ hội của chùa Monivongsa Bopharam
Hằng năm vào những ngày lễ tắm Phật (30/08 và 01/09 âm lịch) hay các dịp lễ hội lớn của người Khmer như Tết Chôl Chnăm Thmây, Ok Om Bok, Sene Dolta… người dân địa phương thường đến chùa Monivongsa Bopharam để cúng viếng và tổ chức văn nghệ. Trong đó đặc sắc nhất phải kể đến Lễ dâng y Kathina tại chùa Monivongsa từ ngày 16/09 đến 15/10 âm lịch. Các dịp lễ hội như thế này thường kéo dài nhiều ngày liền và diễn ra suốt đêm với những hoạt động sôi nổi, náo nhiệt như đá cầu, nhảy lưới, ném tạ, giấu khăn, thả đèn trời… Đến đây vào dịp lễ hội, bạn không chỉ được tham dự các hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống của tộc người Khmer bản địa mà còn có cơ hội trải nghiệm những món ăn dân dã mà người dân đem đến cúng chùa.
Lễ Sớt bát tại chùa Monivongsa Bopharam. Ảnh: Lâm Văn Đời
Thiếu nữ Khmer múa những điệu dân gian trong dịp lễ hội. Ảnh: Đặng Quang Minh
Có thể nói, chùa Monivongsa Bopharam là nơi lưu giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa và tín ngưỡng tâm linh đặc sắc của người Khmer tại Cà Mau. Nếu có dịp về thăm vùng Đất Mũi, bạn đừng quên ghé lại nơi đây vãn cảnh một lần. Chiasene.com tin rằng cẩm nang du lịch của bạn sẽ càng thêm thú vị nếu có sự góp mặt của ngôi chùa trứ danh này đấy.