Trí tuệ cảm xúc là gì?
Trí tuệ cảm xúc (EQ – Emotional Quotient/ EI – Emotional Intelligence) hay trí tuệ xúc cảm hay còn gọi trí thông minh cảm xúc là khả năng nhận dạng, kiểm soát và điều hướng cảm xúc theo hướng tích cực. Không chỉ kiểm soát tốt cảm xúc cá nhân, EQ còn bao hàm trong đó năng lực nhận biết cảm xúc của người khác (ví dụ: vui, buồn, tức giận…) để giao tiếp hiệu quả, đồng cảm hơn với mọi người.
Một số nhà nghiên cứu cho rằng trí thông minh cảm xúc có thể được học hỏi và củng cố, trong khi những người khác cho rằng trí tuệ cảm xúc EQ là một đặc điểm của khả năng bẩm sinh. Khả năng thể hiện và kiểm soát cảm xúc là điều cần thiết, nhưng khả năng hiểu, diễn giải và phản ứng với cảm xúc của người khác cũng vậy.
Bạn có thể tưởng tượng bạn không thể hiểu được khi nào một người bạn cảm thấy buồn hoặc khi đồng nghiệp tức giận. Các nhà tâm lý học gọi khả năng này là trí thông minh cảm xúc và một số chuyên gia thậm chí còn cho rằng nó có thể quan trọng hơn chỉ số IQ trong thành công chung của bạn.
Khái niệm trí tuệ cảm xúc (EQ) lần đầu tiên được định nghĩa bởi hai nhà tâm lý học Mayer và Salovey. Trong đó, EQ liên quan tới khả năng của cá nhân trong việc nhận thức, xử lý và điều hòa các cảm xúc một cách chính xác, hiệu quả, với chính bản thân họ và với những người xung quanh. Người sở hữu EQ cao nắm bắt được những điều này để kiểm soát suy nghĩ, hành động của bản thân, cũng như tạo ảnh hưởng lên người khác.
Lịch sử nghiên cứu, phát triển trí tuệ cảm xúc.
Trí tuệ cảm xúc là một thuật ngữ tương đối mới. Tuy nhiên, sự quan tâm đến khái niệm này đã tăng lên rất nhiều trong 20 năm qua. Tuy chỉ mới xuất hiện trong vài thập niên gần đây – nhưng đã trở thành một đề tài được đông đảo mọi người quan tâm.
Từ nửa sau thế kỷ 19, Darwin nghiên cứu về tầm quan trọng của sự diễn đạt cảm xúc của các cá thể trong quá trình chọn lọc tự nhiên.
Từ những năm 1930, nhà tâm lý học Edward Thorndike đã mô tả khái niệm “trí thông minh xã hội” (social intelligence) là khả năng hòa đồng với người khác.
Trong thập niên 1940, nhà tâm lý học David Wechsler đề xuất rằng các thành phần hiệu quả khác nhau của trí thông minh có thể đóng một vai trò quan trọng đối với thành công trong cuộc sống.
Thập niên 1950 chứng kiến sự trỗi dậy của trường phái tư tưởng Tâm lý học nhân văn (Humanistic psychology). Các nhà tư tưởng như Abraham Maslow tập trung nghiên cứu những cách khác nhau mà con người có thể xây dựng sức mạnh cảm xúc.
Một cột mốc quan trọng khác trong nghiên cứu về trí tuệ cảm xúc là sự ra đời của khái niệm đa trí tuệ (multiple intelligences) vào giữa những năm 1970. Theo Howard Gardner, trí thông minh không phải là một năng lực chung chung – mà là tổng hợp nhiều năng lực khác nhau. Năm 1983, trong cuốn “Những cơ cấu của nhận thức: Lý thuyết về đa trí thông minh” của Howard Gardner đã giới thiệu về yếu tố cảm xúc trong các loại trí thông minh.
Mãi cho đến năm 1985, thuật ngữ “trí tuệ cảm xúc” (emotional intelligence) lần đầu tiên được sử dụng trong luận án tiến sĩ của Wayne Payne. Năm 1987, một bài báo đăng trên Tạp chí Mensa, Keith Beasley sử dụng thuật ngữ “chỉ số cảm xúc” (emotinal quotient).
Năm 1990, các nhà tâm lý học Peter Salovey và John Mayer đã xuất bản bài báo mang tính bước ngoặt “Trí thông minh cảm xúc” trên tạp chí Imagination, Cognition, and Personality. Họ định nghĩa trí tuệ cảm xúc là “khả năng nắm bắt suy nghĩ, cảm xúc của chính mình và người khác, phân biệt các cảm xúc này, từ đó điều hướng suy nghĩ và hành động.”
Năm 1995, khái niệm trí tuệ cảm xúc được phổ biến sau khi tác phẩm “Trí tuệ cảm xúc: Vì sao EQ quan trọng hơn IQ” của Daniel Goleman được xuất bản.
Kể từ sau nghiên cứu của Goleman, chủ đề trí tuệ cảm xúc đã tiếp tục thu hút sự quan tâm của công chúng – không chỉ trong tâm lý học, mà cả các lĩnh vực khác như giáo dục và kinh doanh.
Các thành phần của trí tuệ cảm xúc.
Các nhà nghiên cứu cho rằng có bốn cấp độ khác nhau của trí tuệ cảm xúc bao gồm nhận thức cảm xúc, khả năng lý luận bằng cách sử dụng cảm xúc, khả năng hiểu cảm xúc và khả năng quản lý cảm xúc.
- Nhận thức cảm xúc: Bước đầu tiên để hiểu cảm xúc là nhận thức chúng một cách chính xác. Trong nhiều trường hợp, điều này có thể liên quan đến việc hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ như ngôn ngữ cơ thể và nét mặt.
- Lý luận bằng cảm xúc: Bước tiếp theo liên quan đến việc sử dụng cảm xúc để thúc đẩy hoạt động tư duy và nhận thức. Cảm xúc giúp ưu tiên những gì chúng ta chú ý và phản ứng; chúng ta phản ứng một cách cảm tính với những thứ thu hút sự chú ý của chúng ta.
- Hiểu về cảm xúc: Những cảm xúc mà chúng ta nhận thức có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Nếu ai đó đang bộc lộ cảm xúc tức giận, người quan sát phải giải thích nguyên nhân gây ra sự tức giận của người đó và ý nghĩa của nó. Ví dụ, nếu sếp của bạn tỏ ra tức giận, điều đó có thể có nghĩa là họ không hài lòng với công việc của bạn, hoặc có thể là do họ bị phạt quá tốc độ trên đường đi làm vào sáng hôm đó hoặc họ đã gây gổ với đối tác của mình.
- Quản lý cảm xúc: Khả năng quản lý cảm xúc hiệu quả là một phần quan trọng của trí thông minh cảm xúc và mức độ cao nhất. Điều tiết cảm xúc và phản ứng một cách thích hợp cũng như đáp lại cảm xúc của người khác là tất cả các khía cạnh quan trọng của quản lý cảm xúc.
Bốn nhánh của mô hình này được sắp xếp theo độ phức tạp với các quy trình cơ bản hơn ở cấp thấp hơn và quy trình nâng cao hơn ở cấp cao hơn. Ví dụ, các cấp độ thấp nhất liên quan đến nhận thức và thể hiện cảm xúc, trong khi các cấp độ cao hơn đòi hỏi sự tham gia có ý thức nhiều hơn và liên quan đến việc điều chỉnh cảm xúc.
Xem thêm: 5 kỹ năng trí tuệ cảm xúc giúp phát triển bản thân tốt hơn
Cách đo lường trí tuệ cảm xúc của một người.
Một số đánh giá khác nhau đã xuất hiện để đo lường mức độ trí tuệ cảm xúc. Các bài kiểm tra như vậy thường thuộc một trong hai loại: Bài kiểm tra tự báo cáo và bài kiểm tra khả năng.
Các bài kiểm tra tự báo cáo là phổ biến nhất vì chúng dễ quản lý và cho điểm nhất. Trong các bài kiểm tra như vậy, người được hỏi trả lời các câu hỏi hoặc tuyên bố bằng cách đánh giá các hành vi của chính họ. Ví dụ: đối với một tuyên bố như “Tôi thường cảm thấy rằng tôi hiểu người khác đang cảm thấy thế nào”, người dự thi có thể mô tả câu đó là không đồng ý, hơi không đồng ý, đồng ý hoặc hoàn toàn đồng ý.
Mặt khác, các bài kiểm tra khả năng liên quan đến việc mọi người phản ứng với các tình huống và sau đó đánh giá kỹ năng của họ. Những bài kiểm tra như vậy thường yêu cầu mọi người chứng minh khả năng của họ, sau đó sẽ được đánh giá bởi một bên thứ ba để xem chỉ số EQ cao hay không.
Nếu bạn đang làm bài kiểm tra trí tuệ cảm xúc do chuyên gia sức khỏe tâm thần thực hiện, đây là hai biện pháp có thể được sử dụng:
- Bài kiểm tra trí tuệ cảm xúc Mayer-Salovey-Caruso (MSCEIT): Là một bài kiểm tra dựa trên khả năng đo lường 4 nhánh của mô hình EI của Mayer và Salovey. Người dự thi thực hiện các nhiệm vụ được thiết kế để đánh giá khả năng nhận thức, xác định, hiểu và quản lý cảm xúc của họ.
- Bảng kiểm kê năng lực xã hội và cảm xúc (ESCI) dựa trên một công cụ cũ hơn được gọi là Bảng câu hỏi tự đánh giá và liên quan đến việc yêu cầu những người biết cá nhân đưa ra xếp hạng về khả năng của người đó trong một số trí tuệ cảm xúc khác nhau. Bài kiểm tra được thiết kế để đánh giá khả năng xã hội và cảm xúc giúp phân biệt những người là nhà lãnh đạo mạnh mẽ.
Cách trí tuệ cảm xúc vận hành.
Theo Salovey và Mayer, bốn thành phần trong mô hình của họ được “sắp xếp từ các quá trình tâm lý cơ bản hơn đến các quá trình tích hợp tâm lý cao hơn. Ví dụ, thành phần cấp thấp nhất liên quan đến các khả năng đơn giản là nhận thức và thể hiện cảm xúc. Thành phần cấp cao liên quan đến sự điều tiết và phản xạ của cảm xúc.
Điển hình cho thành phần đầu tiên là nhận thức cảm xúc của chính mình. Những người thông minh về cảm xúc giỏi trong việc hiểu cảm xúc của chính họ. Tự nhận thức cho phép mọi người xem xét nhiều yếu tố khác nhau đóng góp vào cảm xúc của họ.
Bạn có thể đặt mình vào vị trí của người khác. Một phần lớn của trí tuệ cảm xúc là có thể nghĩ và đồng cảm với người khác. Điều này thường liên quan đến việc xem xét cách bạn sẽ cảm thấy nếu bạn ở trong tình huống tương tự. Với những người có trí tuệ cảm xúc cao. Họ có thể xem xét quan điểm, kinh nghiệm và cảm xúc của người khác. Và xem xét cách cư xử.
Thành phần cao hơn có thể là xem xét tình huống trước khi phản ứng. Những người thông minh về cảm xúc biết rằng cảm xúc có thể có cường độ mạnh tạm thời. Khi một sự kiện kèm cảm xúc xảy ra.
Chẳng hạn như tức giận với đồng nghiệp về một xung đột nào đó. Họ có thể chậm một nhịp. Điều này cho phép họ bình tĩnh cảm xúc. Suy nghĩ hợp lý hơn về các yếu tố xung quanh để có động thái tiếp theo.
Sự khác biệt giữa trí tuệ cảm xúc và trí thông minh.
Chắc hẳn chúng ta đều quen thuộc với IQ – trí thông minh. Đây là chỉ số thể hiện năng lực cá nhân về mặt trí tuệ, tư duy, khả năng nắm bắt thông tin, học tập, ghi nhớ và áp dụng kiến thức lĩnh hội được. Những người có chỉ số IQ cao có thể tạo ra các kết nối thần kinh trong não bộ dễ dàng hơn và có khả năng tư duy trừu tượng tốt. Các năng lực khác được thể hiện qua chỉ số IQ bao gồm:
- Quá trình xử lý hình ảnh và không gian.
- Kiến thức về thế giới xung quanh.
- Khả năng lập luận ngôn từ.
- Trí nhớ làm việc và trí nhớ ngắn hạn.
- Khả năng lập luận dựa trên dữ liệu, số liệu.
Tuy nhiên, EQ – trí tuệ cảm xúc lại rất khác biệt. So với IQ, EQ là khả năng nhận thức, kiểm soát, đánh giá và biểu lộ cảm xúc. Các khả năng được thể hiện qua chỉ số EQ bao gồm:
- Nhận diện các loại cảm xúc khác nhau của bản thân.
- Điều khiển, kiểm soát cảm xúc cá nhân.
- Nhận thức được cảm xúc của người khác.
- Đánh giá cảm nhận của những người xung quanh.
- Sử dụng cảm xúc để tạo thuận lợi cho các mối quan hệ hay giao tiếp xã hội.
- Biểu lộ mức độ quan tâm và đồng cảm với người xung quanh.
Tại sao cần trí tuệ cảm xúc?
Có lẽ bạn sẽ tự hỏi tại sao trí tuệ cảm xúc trong công việc lại quan trọng và lý do nào để bạn cần nó? Theo cách mà Hayward chỉ ra, người lãnh đạo có ảnh hưởng và là người hướng dẫn một nhóm người có nền tảng khác nhau với các triển vọng và tính cách khác nhau. Điều này đòi hỏi một mức độ trí tuệ cảm xúc cao hơn để tạo ra môi trường làm việc tôn trọng, công bằng.
EQ cao rất cần thiết cho việc ra quyết định và kiểm soát căng thẳng. Một người lãnh đạo cần biết trạng thái cảm xúc của chính họ, cảm xúc của người khác và họ phải có khả năng sử dụng những thông tin có chọn lọc (hoặc bỏ qua nó) để đưa ra quyết định sáng suốt, có tính toán.
Các nhà quản lý được rèn luyện EQ cao có thể giải quyết hiệu quả các tình huống căng thẳng và chuyển hướng vấn đề theo hướng tích cực hơn với một thái độ tỉnh táo và bình tĩnh.
Lợi ích và vai trò của trí tuệ cảm xúc cho con người.
Công việc và cuộc sống của bạn có thể bị ảnh hưởng rất lớn bởi khả năng điều khiển cảm xúc, hay chỉ số EQ. Bất kỳ cộng đồng nào trong xã hội, từ gia đình cho tới nhóm bạn chơi cùng, lớp học, trường học, công ty,… đều là tổ hợp của những cá nhân khác nhau với những tính cách, thói quen, sở thích, khả năng và cảm xúc riêng biệt.
Chính vì vậy, có được EQ cao đồng nghĩa với việc bạn dễ dàng hòa hợp được với mọi người hơn khi học tập và làm việc trong những cộng đồng này. EQ giúp chúng ta xây dựng được những mối quan hệ tốt đẹp và hiệu quả. Đồng thời, đó cũng chính là công cụ giải cứu mỗi khi chúng ta gặp những mâu thuẫn, tranh cãi trong các mối quan hệ.
Ngoài ra, EQ còn có thể hỗ trợ chúng ta rất nhiều trong cuộc sống: từ việc chăm sóc sức khỏe thể chất, tinh thần và sự hạnh phúc của bản thân, cho tới khả năng lãnh đạo và truyền cảm hứng tới những người xung quanh.
Chính vì vậy mà giờ đây, EQ lại được coi là một trong những thành tố quan trọng nhất tạo nên mức độ thành công của một người. Thậm chí, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người có IQ ở mức trung bình nhưng có EQ cao thể hiện kết quả công việc tốt hơn 70% so với những người chỉ có IQ cao.
Trong khi những người sở hữu năng lực EQ điều khiển linh hoạt cảm xúc của mình và có khả năng thích nghi tốt, những người có chỉ số EQ thấp hơn thường biểu lộ sự cứng nhắc và bảo thủ trong tính cách, cảm xúc, từ đó làm giảm khả năng hợp tác trong công việc.
Tác động của trí tuệ cảm xúc đối với con người bao gồm:
- Suy nghĩ trước khi phản ứng: Những người thông minh về cảm xúc biết rằng cảm xúc có thể mạnh mẽ nhưng cũng có thể tạm thời. Khi một sự kiện xúc động mạnh xảy ra, chẳng hạn như trở nên tức giận với đồng nghiệp, phản ứng thông minh về mặt cảm xúc sẽ là mất một thời gian trước khi phản ứng. Điều này cho phép mọi người xoa dịu cảm xúc và suy nghĩ lý trí hơn về tất cả các yếu tố xung quanh cuộc tranh cãi.
- Nhận thức về bản thân tốt hơn: Những người thông minh về mặt cảm xúc không chỉ giỏi suy nghĩ về cảm giác của người khác mà họ còn rất giỏi trong việc hiểu cảm xúc của chính mình. Tự nhận thức cho phép mọi người xem xét nhiều yếu tố khác nhau góp phần vào cảm xúc của họ.
- Đồng cảm với người khác: Một phần lớn trí tuệ cảm xúc là có thể suy nghĩ và đồng cảm với cảm giác của người khác. Điều này thường liên quan đến việc cân nhắc xem bạn sẽ phản ứng như thế nào nếu bạn ở trong tình huống tương tự.
Những người có trí tuệ cảm xúc mạnh mẽ có thể xem xét quan điểm, kinh nghiệm, cảm xúc của người khác và sử dụng thông tin này để giải thích tại sao mọi người lại cư xử theo cách họ làm.
Ngày nay, các công ty cũng đã không còn quá chú trọng tới IQ – trí thông minh logic trong quá trình tuyển dụng. Thay vào đó, càng ngày nhà tuyển dụng càng ý thức được rằng người có EQ cao đồng nghĩa với khả năng làm việc nhóm tốt hơn – vốn là một hình thức làm việc không thể thiếu trong thời đại này.
Các doanh nghiệp lớn của Mỹ đã từng bước áp dụng các bài kiểm tra EQ (trí tuệ cảm xúc) cho ứng viên đầu vào, và cho tới nay đã có khoảng 20% doanh nghiệp Mỹ đưa bài kiểm tra này vào quy trình tuyển dụng của họ. Có thể nói, ngay cả những người thông minh nhất cũng cần kỹ năng xã hội tốt để có thể thành công trong thị trường việc làm đầy biến động và cạnh tranh như ngày nay.
Trong bối cảnh công sở, trí thông minh giúp trang bị ba bộ kỹ năng quan trọng: Hiệu suất làm việc nổi bật, năng lực lãnh đạo xuất sắc và khả năng tạo ra các điều kiện cho hạnh phúc.
Hiệu suất làm việc nổi bật
Các nghiên cứu đã cho thấy trí tuệ cảm xúc quan trọng gấp đôi chuyên môn và kiến thức thuần túy trong việc tạo ra sự hoàn hảo. Theo một nghiên cứu thì sáu năng lực đứng đầu giúp phân biệt những người làm việc hiệu suất cao với những người làm việc bình thường trong khu vực kỹ thuật là:
- Khát khao đạt được thành tựu và tiêu chuẩn thành tựu cao
- Khả năng gây ảnh hưởng
- Tư duy khái niệm
- Khả năng phân tích
- Chủ động chấp nhận thử thách
- Tự tin
Trong 6 năng lực này, chỉ có hai năng lực (Khả năng phân tích và tư duy khái niệm) là những năng lực thuộc về trí thông minh thuần túy. Bốn năng lực kia, kể cả hai năng lực đứng đầu là năng lực thuộc về trí thông minh cảm xúc. Trí tuệ cảm xúc cao có thể giúp cho bất kỳ ai trở nên xuất sắc trong công việc, thậm chí cả kỹ sư.
Năng lực lãnh đạo xuất sắc
Daniel Goleman đã nêu ra một phân tích cho thấy trí tuệ cảm xúc chiếm từ 80 đến 100% những năng lực đặc trưng của những nhà lãnh đạo xuất sắc. Một nghiên cứu khác được thực hiện bởi chuyên gia lãnh đạo Wallace Bachman cho thấy:
Những Trung tá Hải quân Mỹ nổi bật thường “Tích cực hơn, cởi mở hơn, biểu cảm hơn, ấn tượng hơn, ấm áp hơn, hòa đồng hơn(bao gồm cả cười nhiều hơn), thân thiện hơn, dân chủ hơn, hợp tác hơn, dễ thương hơn, ở cạnh vui hơn, khen nhiều hơn, đáng tin cậy hơn và thậm chí nhẹ nhàng hơn những người chỉ ở mức trung bình”
Khi nghĩ về những lãnh đạo trong quân đội, tôi nghĩ họ là những người cứng rắn thích hét vang quân lệnh và muốn được tuân lệnh, vì vậy, tôi thấy thật thú vị khi biết trong môi trường quân đội, thứ phân biệt nhà lãnh đạo tốt nhất với những người chỉ ở mức trung bình cũng là trí tuệ cảm xúc.
Khả năng tạo ra các điều kiện cho hạnh phúc
Có lẽ điều quan trọng nhất là trí thông minh cảm xúc đem lại các kỹ năng giúp chúng ta tạo ra các điều kiện cho hạnh phúc lâu dài của mình. Matthieu Ricard – Người được mệnh danh là người hạnh phúc nhất thế giới khi một nghiên cứu đo chỉ số não bộ, chỉ số của ông vượt qua ngưỡng đo được của máy.
Ông định nghĩa hạnh phúc là “Một cảm giác viên mãn sâu sắc xuất phát từ một cái tâm lành mạnh tuyệt vời… không phải là một cảm giác vui vẻ đơn thuần, một cảm xúc thoáng qua, hay một tâm trạng, mà là trạng thái hiện hữu trọn vẹn” Và trạng thái hiện hữu trọn vẹn đó là “Sự cân bằng cảm xúc sâu sắc được đạt đến thông qua việc am hiểu tinh tế cách hoạt động của tâm”.
Theo kinh nghiệm của Mathieu, hạnh phúc là một kỹ năng có thể rèn luyện được. Việc rèn luyện đó bắt đầu bằng sự nhận thức sâu sắc tâm trí, cảm xúc và kinh nghiệm của chúng ta về hiện tượng.
Sau đó, nó sẽ tạo điều kiện cho những phương pháp giúp tối đa hóa hạnh phúc bên trong của chúng ta ở một mức độ sâu rồi cuối cùng tạo ra hạnh phúc lâu dài.
Cách ứng dụng trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống và công việc.
Trí tuệ cảm xúc có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau trong cuộc sống hàng ngày của bạn. Một số cách khác nhau để rèn luyện trí thông minh cảm xúc bao gồm:
- Có thể chấp nhận những lời chỉ trích và chịu trách nhiệm
- Có thể tiếp tục sau khi mắc lỗi
- Có thể nói không khi bạn cần
- Có thể chia sẻ cảm xúc của bạn với người khác
- Có thể giải quyết vấn đề theo những cách phù hợp với mọi người
- Có sự đồng cảm với người khác
- Có kỹ năng lắng nghe tuyệt vời
- Biết tại sao bạn làm những việc bạn làm
- Không phán xét người khác
Trí tuệ cảm xúc là điều cần thiết để giao tiếp tốt giữa các cá nhân. Một số chuyên gia tin rằng khả năng này quan trọng trong việc xác định thành công trong cuộc sống hơn chỉ số IQ. May mắn thay, có những điều bạn có thể làm để tăng cường trí tuệ xã hội và cảm xúc của chính mình.
Hiểu được cảm xúc có thể là chìa khóa cho các mối quan hệ tốt hơn, cải thiện sức khỏe và kỹ năng giao tiếp mạnh mẽ hơn.
Cách nhận biết người có trí tuệ cảm xúc cao.
Theo chuyên gia tâm lý học người Mỹ Daniel Goleman, biểu hiện của người có trí tuệ cảm xúc có thể nhận thấy qua 5 đặc điểm sau:
Tự nhận thức (Self-awareness).
Bạn biết rõ mình đang cảm thấy thế nào, đồng thời hiểu rằng cảm xúc và hành động của mình ảnh hưởng đến những người xung quanh ra sao. Ở vai trò lãnh đạo quản lý, tự nhận thức là ý thức rõ ràng về điểm mạnh – điểm yếu của bản thân, từ đó luôn hành xử với thái độ khiêm tốn và cầu tiến.
Biết kềm chế bản thân (Self-regulation).
Người có trí tuệ cảm xúc cao rất hiếm khi tấn công người khác bằng lời nói, đưa ra quyết định một cách vội vàng, cảm tính, rập khuôn hoặc thỏa hiệp với các giá trị của họ. Theo Goleman, khả năng kiểm soát bản thân cũng là biểu hiện của người linh hoạt, giàu tinh thần trách nhiệm.
Tự tạo động lực (Motivation).
Người giàu trí tuệ cảm xúc luôn làm mọi việc cần thiết để hướng tới mục tiêu đặt ra. Đối với chất lượng công việc, họ tự đặt ra cho mình những tiêu chuẩn rất cao.
Đồng cảm (Empathy).
Sự đồng cảm là phẩm chất tối quan trọng trong quản lý đội nhóm. Khả năng thấu cảm sẽ giúp bạn biết đặt mình vào hoàn cảnh của người khác. Người quản lý có EQ cao luôn hỗ trợ phát triển mọi thành viên trong nhóm, sẵn sàng đứng lên đấu tranh khi có sự phân biệt đối xử, biết cách phản hồi mang tính xây dựng và lắng nghe trong mọi hoàn cảnh.
Kỹ năng xã hội (Social skills).
Trí tuệ cảm xúc là yêu cầu quan trọng trong giao tiếp. Người EQ cao luôn sẵn sàng lắng nghe, nhờ đến sự giúp đỡ của người khác. Kỹ năng xã hội tốt cũng cho họ khả năng quản trị thay đổi và giải quyết xung đột thông qua ngoại giao.
Cách rèn luyện trở thành người có trí tuệ cảm xúc.
Mặc dù một số người có thể đến nhờ kỹ năng cảm xúc của họ một cách tự nhiên, nhưng một số bằng chứng cho thấy đây là khả năng bạn có thể phát triển và cải thiện. Ví dụ, một thử nghiệm có đối chứng ngẫu nhiên năm 2019 cho thấy việc đào tạo trí tuệ cảm xúc có thể cải thiện khả năng cảm xúc trong môi trường làm việc.
Thông minh về mặt cảm xúc là điều quan trọng, nhưng bạn có thể thực hiện những bước nào để cải thiện các kỹ năng xã hội và cảm xúc của chính mình? Đây là một số lời khuyên.
- Nghe: Nếu bạn muốn hiểu những gì người khác đang cảm thấy, bước đầu tiên là phải chú ý. Hãy dành thời gian để lắng nghe những gì mọi người đang cố gắng nói với bạn, cả bằng lời nói và không bằng lời nói. Ngôn ngữ cơ thể có thể mang rất nhiều ý nghĩa. Khi bạn cảm thấy ai đó đang cảm thấy theo một cách nào đó, hãy xem xét các yếu tố khác nhau có thể góp phần vào cảm xúc đó.
- Đồng cảm: Tiếp thu cảm xúc là điều tối quan trọng, nhưng bạn cũng cần đặt mình vào vị trí của người khác để thực sự hiểu quan điểm của họ. Thực hành đồng cảm với người khác. Hãy tưởng tượng bạn sẽ cảm thấy thế nào trong hoàn cảnh của họ. Những hoạt động như vậy có thể giúp bạn xây dựng sự hiểu biết về cảm xúc về một tình huống cụ thể cũng như phát triển các kỹ năng cảm xúc mạnh mẽ hơn về lâu dài.
- Phản ánh: Khả năng suy luận bằng cảm xúc là một phần quan trọng của trí tuệ cảm xúc. Xem xét cảm xúc của chính bạn ảnh hưởng như thế nào đến quyết định và hành vi của bạn. Khi bạn đang suy nghĩ về cách người khác phản ứng, hãy đánh giá vai trò của cảm xúc của họ.
Tại sao người này lại cảm thấy thế này? Có bất kỳ yếu tố không nhìn thấy nào có thể góp phần vào những cảm giác này không? Làm thế nào để cảm xúc của bạn khác với của họ? Khi khám phá những câu hỏi như vậy, bạn có thể thấy rằng việc hiểu vai trò của cảm xúc đối với cách con người suy nghĩ và hành xử sẽ trở nên dễ dàng hơn. - Thiền định: Không chỉ là phương pháp để rèn luyện trí thông minh cảm xúc tốt nhất. Thiền định còn đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe và trí tuệ.
Một nghiên cứu của ĐH Harvard tại Bệnh viện tổng hợp Massachusetts đã cho ra kết quả đáng kinh ngạc về hiệu quả hữu hình của thiền định lên cấu trúc não người. Chỉ sau 8 tuần tập luyện thiền định, kết quả chụp MRI cho thấy chất xám trong não những tình nguyện viên đã tăng lên rõ rệt.
Những người thành công trên thế giới cũng thiền định, bạn có thể tìm hiểu nhiều bài báo nói về Steve Jobs thiền định, Khóa học Search Inside Yourself nổi tiếng của Google, Tập đoàn FPT cũng đang đưa thiền định vào áp dụng cho nhân viên của mình,… - Nhật ký theo dõi cảm xúc: Một bài tập dễ dàng là viết nhật ký theo dõi cảm xúc mỗi ngày. Có thể viết trên file excel theo mẫu trong ảnh dưới hoặc viết vào sổ tay nếu thích. Một bài tập khá dễ để để hiểu cảm xúc, hành động của chính mình và cách làm chủ bản thân khi gặp phải trường hợp tương tự.
- Cầu nguyện và biết ơn mỗi ngày: Mỗi sáng thức giậy hoặc lúc rảnh rỗi, hãy thử cầu nguyện hoặc cảm ơn những gì mình đang có. Đơn giản đúng không nào, hãy thử và bạn sẽ có thể hạnh phúc ngay tức thì mà không cần kiếm tìm ở đâu.